پرخاشگری در کودک و دلایل آن
پرخاشگری در کودک :
ابتدا باید تعریف درستی از پرخاشگری داشته باشیم تا بدانیم آیا رفتار کودکمان پرخاشگرانه محسوب میشود؟
سپس دلایل پرخاشگری در کودک ور راه های حل آن را بررسی نماییم.
تعریف پرخاشگری :
خشم نشان دهنده تعارض بین شخصیت در حال رشد کودک با شخصیت و نگرش‌های والدین است.
هرگاه کودک بفهمد از طریق عصبانی‌شدن به خواسته‌هایش می‌رسد،
و می‌تواند توجه بسیاری را به خود جلب کند و در والدین اضطراب به وجود آورد، خشم خود را تکرار می‌کند.
منشأ پرخاشگری خشم است.
اگر خشم به‌درستی مدیریت نشود و باعث آسیب رسیدن به دیگران شود، به آن پرخاشگری گویند.
صاحب‌نظران حوزه روان‌شناسی، پرخاشگری را رفتاری تعریف می‌کنند:
که شخص به‌واسطه آن عملی را به‌قصد آسیب رساندن به خود یا دیگری انجام می‌دهد.
این آسیب ممکن است روانی یا فیزیکی باشد.
باید اضافه کرد که پرخاشگری در کودک به شکل‌های گوناگون بدنی (لگدزدن، گاز گرفتن)،
کلامی (فریادزدن، رنجاندن) یا به‌صورت تجاوز به حقوق دیگران (چیزی را به‌زور گرفتن) خود را نشان می‌دهد.
نقطه قوت این تعریف در عینی بودن آن است که به رفتار قابل‌مشاهده اطلاق میشود.
نقطه ضعف آن هم این است که شامل بسیاری از رفتارهایی میشود که ممکن است به‌طور معمول پرخاشگری تلقی نشوند.
انواع پرخاشگری در کودکان :
پرخاشگری وسیله ای:
رفتار پرخاشگرانه برای رسیدن به هدف خاصی صورت می‌گیرد؛
مثل به‌دست آوردن یک اسباب‌بازی. کودک برای رسیدن به هدف، به فردی که بر سر راه اوست حمله‌ور میشود یا بر سر او فریاد می‌کشد.
پرخاشگری آزاردهنده:
به قصد آزار دیگران انجام میشود؛ چه فیزیکی (لگدزدن، هل‌دادن، پرت‌کردن اشیا و تهدید به انجام این اعمال همراه با حمله‌های عمدی) ،
و چه کلامی (فحش و ناسزا گفتن).
پرخاشگری مستقیم و غیرمستقیم:
این تقسیم‌بندی براساس شناخت و نشناختن علت یا علل پرخاشگری صورت پذیرفته است.
اگر علت یا علل پرخاشگری روشن باشد، مثلاً فرد دیگری یا شیئی باعث شده‌باشد که کودک به مقصود خود نرسد،
کودک هم آن عامل را می‌شناسد و از خود رفتار پرخاشگرانه بروز می‌دهد. در این صورت پرخاشگری مستقیم است.
اما در صورتی که کودک عامل پرخاشگری را نشناسد، مثلاً در مهدکودک به‌اشتباه با فردی برخورد و شروع به پرخاشگری کند،
این نوع پرخاشگری را که زمینه‌های قبلی دارد و درواقع تخلیه هیجان‌های قبلی است، پرخاشگری غیرمستقیم می‌نامند.
تفاوت رفتار پرخاشگری در کودکان با رفتار جرئت مندانه :
پرخاشگری در کودک را باید از جرئت ورزی متمایز کرد.
جرئت ورزی دفاع از حقوق یا متعلقات است؛ مانند: ممانعت کودک از اینکه کسی اسباب‌بازی‌اش به‌زور را بگیرد.
اما پرخاشگری در کودک ممکن است نسبت به اشیا، حیوانات، انسان‌های دیگر یا حتی خود شخص یا چیزی ابراز شود که به عموم مردم تعلق دارد؛
مانند پاره‌کردن صندلی اتوبوس یا استادیوم ورزشی با چاقو.
دلایل پرخاشگری در کودکان :
پرخاشگری بخشی طبیعی از رشد کودک است.
بسیاری از کودکان اسباب بازی‌های همکلاسی خود را می‌گیرند، گاهی ضربه می‌زنند، لگد می‌زنند یا جیغ می‌زنند.
یک کودک کوچکتر هنوز در حال یادگیری انواع مهارت‌های جدید است از استفاده از قیچی گرفته تا صحبت کردن در جملات پیچیده.
مغز آن‌ها در حال توسعه مهارت‌های کلیدی تنظیم احساسات مانند کنترل تکانه است.
بچه‌ها به راحتی می‌توانند هر کاری را که می‌خواهند به انجام برسانند ناامید شوند و در نهایت سرزنش شوند.
حتی یک کودک بزرگتر و در سن مدرسه ممکن است همچنان در کنترل خلق و خوی خود مشکل داشته باشد.
مشکل یادگیری می‌تواند گوش دادن، تمرکز یا خواندن را برای آن‌ها دشوار کند.
یک کودک عصبانی به احتمال زیاد نوعی ناراحتی را احساس می‌کند.
ممکن است کودک شما خسته و گرسنه باشد یا درگیر مشکلی شده باشد.
برخی از دلایلی که باعث عصبانیت کودک میشود شامل:
ناامیدی:
ممکن است فرزند شما به سادگی بخواهد کاری را انجام دهد که نمی‌تواند یا نمی‌خواهد کاری را که شما می‌خواهید انجام دهد.
اضطراب:
اضطراب می‌تواند به صورت خشم و پرخاشگری ظاهر شود.
اگر کودک شما مضطرب است و از او حمایت نمی‌شود ممکن است هنگام مضطرب بودن با مشکل مواجه شود.
در حالی که همه بچه‌ها گاهی عصبانی می‌شوند اما نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد عصبانیت کودک بیش از حد است.
اگر رفتار فرزندتان به شرح زیر است با پزشک مشاور صحبت کنید:
- تهاجمی غیرمعمول برای بیش از چند هفته
- برای خود یا دیگران خطرناک است
- ایجاد مشکلات جدی در مدرسه
- بر توانایی آن‌ها در کنار آمدن با کودکان دیگر تأثیر می‌گذارد
- ایجاد درگیری در خانه و بر هم زدن زندگی خانوادگی
اگر فرزندمان شروع به کتک زدن کرد چه باید بکنیم؟
ابتدا قوانین واضحی را تعیین کنید که ضربه زدن رفتاری غیرقابل قبول است.
اگر کودک شما و دیگری را کتک زد بلافاصله آن‌ها را از هم جدا کنید.
برای آموزش همدلی به فرزندتان بگویید:”می دانم که عصبانی هستی اما ضربه نزن. ضربه زدن درد دارد.
“همچنین اگر فرزندتان به شما ضربه زد سعی کنید تا حد امکان آرام باشید”.
با فرزند پرخاشگر چه کار کنیم؟
سریع پاسخ دهید:
سعی کنید زمانی که پرخاشگری در کودک می‌بینید فوراً پاسخ دهید.
وسوسه‌انگیز است که منتظر بمانند تا برای بار سوم برادرشان را بزنند و بگویند: بس است!
(مخصوصاً زمانی که قبلاً آن‌ها را به خاطر تخلفات بی‌شمار دیگری در یک ساعت آخر سرزنش کرده باشید).
حتی در این صورت بهتر است وقتی کار اشتباهی انجام دادند فوراً به آن‌ها اطلاع دهید.
آن‌ها را از موقعیت دور کنید تا به آن‌ها کمک کنید آرام شوند.
بیشتر بخوانید : کودک حرف شنوی من !
به برنامه خود پایبند باشید:
تا آنجا که ممکن است هر بار به اقدامات تهاجمی یکسان پاسخ دهید.
هرچه قابل پیش‌بینی‌تر باشید زودتر الگویی را ایجاد می‌کنید که فرزندتان آن را تشخیص دهد و انتظارش را داشته باشد.
با راهنمایی ملایم مکرر شما در نهایت آن‌ها راهکار‌های مناسب‌تری برای ابراز احساسات خشمگین خود خواهند آموخت.
مسئولیت‌پذیری را آموزش دهید:
اگر پرخاشگری در کودک شما به اموال کسی آسیب می‌زند یا باعث آشفتگی میشود او باید دوباره به اصلاح آن کمک کند.
به عنوان مثال آن‌ها می‌توانند یک اسباب بازی شکسته را به هم بچسبانند، ترقه‌ها یا بلوک‌هایی را که از عصبانیت پرتاب کرده‌اند را تمیز کنند.
نتیجه‌گیری:
برخی از بچه‌ها بیشتر از دیگران با پرخاشگری و عصبانیت مشکل دارند.
اگر رفتار پرخاشگری در کودک شما از کنترل خارج شد با پزشک او مشورت کنید.
با هم می‌توانید سعی کنید ریشه مشکل را پیدا کنید و تصمیم بگیرید که آیا روانشناس یا روانپزشک کودک نیاز است یا خیر.
منبع:www.babycenter.com
